Dat is verfrissend: in plaats dat de spelers met elkaar in de clinch liggen vanwege de kwestie 'wie heeft het mooiste dorp', wonen ze gezellig allemaal samen in dezelfde nederzetting. 'Village' is een spel met een lange adem: de familie die zichzelf in maar liefst vier generaties het beste op de kaart heeft weten te zetten wint het spel. Succes zit hierbij in de kleine dingen. Opa hoeft geen miljonair, burgemeester of nobelprijswinnaar te zijn geworden om een plekje in de annalen te verdienen: was hij een vaardig handwerksman, of hardwerkende boer? Chapeau. Ouderling bij de plaatselijke kerk? Hartstikke mooi. Of was hij recalcitrant, ging hij op reis en verruilde hij het dorp voor de grote stad? Ook prima. Als zijn tijd gekomen is zal hij geëerd worden met een vermelding in de dorpskronieken. Maar ook hier treedt de verzadiging op. Bij de zoveelste handwerksman of priester kijkt niemand meer op of om. Is er iemand overleden? Wat was-ie? Oh, alweer een boer? Daar hebben we er al zo veel van, leg deze maar in een anoniem graf achter de kerk. Aan het eind van het spel zijn er punten te verdienen voor de functies die de nog levende familieleden bekleden, en voor het aantal overleden familieleden dat de dorpskronieken heeft gehaald.

Het dorp is afgebeeld op het grote speelbord, en daarnaast hebben alle spelers nog een eigen spelersbordje met hun boerderij en een tijdspoor. Iedere speler begint met vier speelfiguren met nummer '1': de eerste generatie. Figuren met nummers 2 tot 4 liggen te wachten tot ze geboren worden. Op het speelbord staan zeven locaties afgebeeld waar acties kunnen worden uitgevoerd. Op de locaties wordt iedere ronde een vast aantal blokjes neergelegd, en wie een actie kiest moet eerst een blokje wegnemen. Als alle blokjes weg zijn kan de betreffende actie niet meer worden uitgevoerd. Over het algemeen zijn de blokjes grondstoffen die een speler op zijn boerderij mag leggen om later te gebruiken. Een uitzondering zijn de zwarte-pestblokjes: die worden direct weer ingeleverd in de voorraad, en de speler moet twee stappen vooruit op zijn tijdspoor, wat betekent dat hij een stukje dichter bij de dood komt te staan. Want zo was het met de pest, die was niet zo goed voor je gezondheid.

De acties die kunnen worden uitgevoerd lopen uiteen van goederen produceren, met de wagen op pad gaan richting de stad, zitting nemen in de dorpsraad, graan oogsten, waren verkopen op de markt, trouwen en kinderen krijgen of naar de kerk. Wie goederen produceert kan ofwel met blokjes betalen, ofwel tijd investeren om zelf een familielid op te leiden om de goederen te maken. In het laatste geval plaatst de speler een poppetje op het betreffende productiegebouw en verplaatst zijn tijdmarker. Als hij later nog een keer hetzelfde goed wil produceren kost het minder tijd, omdat zijn speelfiguur dan ervaren is en de klus sneller klaart.

De ronde is afgelopen als alle blokjes van het bord gepakt zijn. Dat betekent dus dat ook alle pestblokjes uiteindelijk gepakt moeten worden! Het is mogelijk dat een speler alleen nog kan kiezen uit acties die hij niet kan of wil uitvoeren. Hij mag dan alleen het blokje te pakken en de bijbehorende actie laten schieten, maar er is ook nog een alternatief! Een speler mag elke gewenste actie uitvoeren zonder een blokje te pakken, tegen betaling van drie identieke blokjes. Kan een speler dit niet betalen, dan heeft hij pech en is hij verplicht een (pest)blokje te pakken bij een locatie waar hij vervolgens geen actie kan of wil uitvoeren.

Aan het eind van de ronde wordt er een mis opgedragen. Dat houdt in dat de zwarte zak waar de spelers in de loop van de ronde hun speelfiguren in hebben kunnen gooien erbij gepakt wordt. In die zak zitten ook vier zwarte priesterfiguren. Elke ronde worden er blind vier figuren uit de zak getrokken die vervolgens in de kerk worden gezet. Alle figuren die niet getrokken zijn blijven in de zak zitten voor een volgende ronde. Maar de spelers mogen het geluk een handje helpen! Te beginnen met de startspeler krijgen alle spelers eerst de kans om tegen betaling van een munt hun speelfiguur uit de zak te halen. Als men bedenkt dat het hier gaat om (jonge) familieleden die met vier priesters in een donkere ruimte zijn opgesloten dan is het niet vreemd dat er meestal snel de portemonnee getrokken wordt!

Na de mis worden er nieuwe blokjes op het bord gelegd en begint de volgende ronde. Veel van de acties kosten tijd, en elke keer als een speler zijn tijdmarker over de brug afgebeeld op zijn tijdspoor heen beweegt  is de tijd van een van zijn familieleden voorbij. Hij moet dan een speelfiguur van zijn oudste generatie, dus het laagste nummer, aanwijzen. Waar het figuur begraven wordt hangt af van zijn beroep: voor iedere locatie op het bord zijn er twee tot vijf plekken gereserveerd in de kronieken. Een overleden handwerksman (geel gebouw) gaat dus naar de gele rij in de kronieken, een overleden boertje (paars gebouw) naar de paarse rij.

Zo is het bijvoorbeeld niet verstandig om familieleden van een oude generatie op een locatie te zetten die aan het eind van het spel punten oplevert: de kans is groot dat dat speelfiguur het eind van het spel niet haalt, en dan is het zonde geweest van de investering. Maar om de kronieken zo goed mogelijk te vullen wil je toch graag overal staan; meestal blijven de oudjes op de minder winstgevende plaatsen staan totdat ze door mogen naar de dorpskronieken (dat klinkt al zonniger dan 'tot hun dood'), en rent de jongere generatie door naar de hoogste posities.

De kronieken leveren maximaal 12 punten op, terwijl er op de landkaart 18 punten te halen zijn als een speler alle zes de steden op de kaart heeft bezocht, en de klantenfiches die op de markt te krijgen zijn leveren 3 tot 6 punten per stuk op. De kronieken zijn dus niet zaligmakend, er zijn meerdere wegen die veel punten opleveren. Alleen kosten zowel het reizen als het leveren op de markt veel goederen, terwijl doodgaan enkel wat tijd kost.

Village is een erg geslaagd spel. Het speelt vlot, zit goed in elkaar, de spelers kunnen elkaar ouderwets dwarszitten en het is binnen anderhalf uur geklaard. En dat doodgaan, daar moet niet te zwaar aan getild worden. Bij de volgende pot zijn ze allemaal weer gewoon springlevend!
© 2012 Barbara van Vugt