xxxx xxxx

Glück Auf / Coal Baron
Auteurs: Wolfgang Kramer & Michael Kiesling
Uitgever: Pegasus Spiele
Jaar: 2013


recensie door

x
Essen is niet alleen onmisbaar als de Stad van de Jaarlijkse Spellenbeurs: in de 19e eeuw was de stad al heel belangrijk voor de economie, maar dan vanwege zijn schier onuitputtelijke voorraad steenkool. De mijn was van 1834 tot 1986 actief, en was mede door verregaande industrialisatie van het proces een van de meest productieve steenkoollocaties van Duitsland. In de hoogtijdagen lag de dagproductie rond de 10.000 ton! Het werk was ongezond, met veel fijnstof, sjouwen met ARBOwet-tartende gewichten, hoge temperaturen en extreme luchtvochtigheid. En naast ongezond was het ook erg gevaarlijk; dit wordt gereflecteerd in de mijnersgroet ‘Glück Auf’, die vrij vertaald ‘veel succes’ betekent, maar letterlijk vertaald eerder in de buurt komt van ‘Ik hoop dat je veilig weer boven komt!’. Daar spreekt toch iets van bezorgdheid uit omtrent het welvaren van de gegroete partij.
x

Maar daar maken we ons in dit spel niet al te druk om. De spelers hebben allemaal een eigen mijn en een groep werkers, en proberen zo veel mogelijk kool naar boven te halen. Vervolgens halen ze orders binnen, en vervoeren ze het kool naar de opdrachtgevers, wat overwinningspunten oplevert. Wie na drie ronden de meeste punten heeft verzameld wint het spel.

xx
De mijnen van de spelers zijn door een liftschacht verdeeld in een lichte en een donkere zijde; beide zijden hebben vier verdiepingen waar respectievelijk geel, bruin, grijs en zwart kool te winnen is. Hoe dieper de steenkool gewonnen wordt, hoe duurder het is, en hoe meer punten het oplevert.
x
x
Op het centrale bord kunnen de spelers om beurten een actie kiezen door werkers in te zetten. De eerste speler die een actie kiest zet daar één werker in. Een volgende speler kan dezelfde actie nog steeds kiezen, maar moet dan een werker extra inzetten. De ´overboden´ werkers worden naar de kantine gestuurd. Zo kan een actie oneindig vaak worden uitgevoerd, zolang de spelers maar voldoende werkers beschikbaar hebben om te overbieden.
x
x
Een van de mogelijke acties is het kopen van een lorry gevuld met steenkool. De lorrytegels komen in een van de vier kleuren, met of zonder verlichting, voorzien van 1 of 2 lorries. Op iedere afgebeelde lorry wordt een blokje steenkool van de juiste kleur gelegd, en de tegel wordt in de mijn van de speler aangelegd op de juiste verdieping (overeenkomstig de kleur) en aan de juiste zijde (licht of donker).
x
Een andere mogelijke actie is het kiezen van een opdrachtkaart. Hierop staat hoeveel blokjes van welke kleur steenkool de opdrachtgever verlangt, en ook nog met welk vervoermiddel hij het steenkool wenst te ontvangen, en hoeveel punten hij daar voor over heeft.

Voor het vervullen van de opdrachten zijn nog twee acties nodig: allereerst het daadwerkelijk mijnen van het steenkool, door de blokjes in de lift te laden, de lift omhoog te sturen, en ze boven uit te laden en op het juiste opdrachtkaartje te leggen. Iedere beweging van blokje of lift kost een bewegingspunt, en de actie kan gekozen worden voor 4 tot 10 bewegingspunten.
x
xx Tot slot moet nog een actie besteed worden aan het kiezen van het juiste vervoersmiddel. Er is een handkar, paard-en-wagen, een vrachtauto en een trein. Wie een van deze vervoersmiddelen als actie uitkiest mag zo veel opdrachtkaarten (waar de juiste blokjes al op liggen) inleveren als hij wil. De geleverde kaartjes bewaart hij blind voor zich. De punten gaat hij direct vooruit op het scorespoor.
x
Aan het eind van de eerste ronde volgt een waardering waarbij alle spelers hun al geleverde opdrachten bekijken. De speler met de meeste gele, grijze, bruine en zwarte blokjes ontvangt daarvoor punten, evenals de tweede plaats. Na de tweede ronde wordt dit opnieuw gedaan, maar daarnaast worden ook punten uitgeloofd voor de speler met de meeste/tweede plek handkarren, paard-en-wagens, vrachtwagens en treinen.
x
Na de derde ronde tenslotte wordt daar nog aan toegevoegd een bonus voor de speler met de meeste/tweede plek gele, bruine, grijze en zwarte lorries in zijn mijn. Er worden nog strafpunten uitgedeeld aan spelers die de links-rechts verdeling (= licht-donker) in hun mijn niet op orde hebben, en voor niet-vervulde opdrachten. De speler met de meeste punten wint.
x
x
x
x
Het spel zit solide in elkaar. Op het eerste gezicht lijkt de hoofddoelstelling om zo veel mogelijk puntenrijke opdrachten te vervullen in drie ronden. Er zijn natuurlijk slimmigheidjes: iedere beweging met de lift kost een bewegingspunt, dus vier blokjes inladen op 1 verdieping kost minder dan vier blokjes inladen op vier verschillende verdiepingen. Ook bij het kiezen van een vervoermiddel om vervulde opdrachten mee te verschepen kun je het beste even sparen: het kost sowieso 1 actie, ongeacht het aantal ingeleverde opdrachten. Maar wacht ook weer niet te lang: een ronde is snel voorbij, en er zijn er maar drie! En iedere vervulde opdracht telt mee voor de einderonde-waardering: voltooi dus in ieder geval zo veel mogelijk opdrachten binnen een ronde!
x
Juist omdat er bij einderondewaarderingen bonuspunten te krijgen zijn voor meerderheden in bijna alle denkbare categorieën (kleur geleverd steenkool, soort vervoermiddel, lorries in de mijnen) loont het ook om zo divers mogelijk te spelen. Dus niet alleen de zwarte (duurste) steenkool-opdrachten eruit vissen. Dat levert ook meteen een twist op in het spel: tenzij je beschikt over een briljant geheugen weet je niet hoeveel steenkool/vervoermiddelen de andere spelers precies in hun geleverde opdrachtcollectie hebben, waardoor je niet gericht kan spelen op meerderheden hierin. Dit geeft het spel een flinke snuf willekeurigheid, waarbij de spelers met een goed geheugen in het voordeel zijn.
x
Bij twee spelers worden tijdens de waarderingen alleen eerste plaatsen uitgedeeld, waardoor er dus steeds een speler heel veel punten krijgt en eentje helemaal niks. Het gevolg hiervan is dat er in de meeste gevallen een speler enorm uitloopt. Ook wordt een speler hierdoor niet beloond voor een tweede plaats: of hij nu bijna evenveel heeft als de nummer 1 of überhaupt helemaal niks, in beide gevallen krijgt hij geen punten.
x
Glück Auf zit goed in elkaar, duurt niet te lang en speelt lekker weg. Wel mogen we ons afvragen of de grote invloed van het toeval -welke lorries en opdrachten liggen er open, hoe speel je 'blind' op meerderheden- het spel op termijn voor de meer ervaren speler niet te toevallig of eentonig maakt.

© 2014 Barbara van Vugt

Glück Auf / Coal Baron, Wolfgang Kramer & Michael Kiesling, Pegasus Spiele, 2013 - 2 tot 4 spelers vanaf 10 jaar, 60-75 minuten


Degelijk stukje spellenvakwerk
Dertien in een dozijn. Veelzeggend dat het liftje het meest veelzeggende element is
Opdrachten halen, kolen delven, transporteren en scoren; het is de bekende drieklapper A nodig om B te doen en C te krijgen. Wordt een beetje saai, langzamerhand
x
x
x