xxxx xxxx

Yspahan
Auteur: Sébastien Pauchon
Uitgever: Ystari Games / Huch & Friends / Rio Grande Games
Jaar: 2006


recensie door

x
Perzië, het huidige Iran, daar is het te doen. In de buurt van Isfahan, de toenmalige hoofdstad proberen we als Perzische kooplui van de levendige handel een graantje mee te pikken. Het centrale spelbord bestaat uit vier wijken van een belendend stadje, die ieder weer zijn opgebouwd uit groepjes winkels, bazaars genaamd. Verder zijn er nog twee kleinere spelborden: een dobbelsteentableau vermomd als oosterse toren, en een karavaantableau, bestemd voor de vertrekkende karavanen naar Yspahan. Iedere speler krijgt een eigen spelbord met gebouwen die tijdens het spel gebouwd kunnen worden, en 25 goederenblokjes in de eigen speelkleur. Als startkapitaal ontvangt iedere speler twee gouden munten. Doel van het spel is het behalen van zoveel mogelijk punten; deze worden behaald door goederen aan de bazaars te leveren, of door ze per karavaan naar Yspahan af te voeren. De bazaars en karavaan worden telkens aan het eind van 7 ronden (dagen) afgerekend. Het spel duurt een drietal van dit soort weken, en nee, er zijn geen rustdagen!
Een dag verloopt als volgt: de startspeler gooit de negen dobbelstenen die daarna over de zes etages van de dobbelsteentoren worden verdeeld. Eventueel kan hij tegen betaling vooraf nog maximaal drie extra gele dobbelstenen meegooien die alleen voor hemzelf van voordeel kunnen zijn. Vervolgens worden de stenen verdeeld: de dobbelstenen met de laagste worp komen op de onderste etage, die met de hoogste worp op de hoogste. De overige dobbelstenen vullen de etages van onder af aan op. Na deze verdeling mag de startspeler als eerste een keus maken uit de etages. De bovenste etage is de ‘goud-etage’: de speler mag net zoveel munten pakken als er dobbelstenen op liggen. De onderste etage is de ‘kamelen-etage’; hier mag één kameel per dobbelsteen worden gepakt. Met de tussenliggende etages kunnen de winkels (bazaars) bevoorraad worden met goederen in de eigen kleur. Iedere wijk is gekenmerkt met een symbool dat terug te vinden is als etage op de dobbelsteentoren. Voor iedere dobbelsteen mag één goederenblokje in een bazaar - de winkels met dezelfde kleur in een wijk - geplaatst worden.
Als dit de speler niet kan bekoren, kan hij altijd nog voor het pakken van een actiekaartje kiezen, of de opzichter de stad in sturen die aan het begin van het spel op het kruispunt van de stad zijn uitgangspositie heeft ingenomen. De opzichter kan door de straat een aantal vakjes laten lopen, gelijk aan de ogen van een van de dobbelsteenworpen. Houd de opzichter stil voor een winkeltje met voorraad, dan wordt deze pardoes naar de eerste vrije kameel van de karavaan gesommeerd. Dit levert desbetreffende speler wel als compensatie direct een aantal punten op. Tegen betaling van een kameel kan dit verhinderd worden; in plaats van de voorraad uit de winkel, verdwijnt dan een goederenblokje uit de eigen voorraad richting karavaan.
x
Na het kiezen en uitvoeren van één van de dobbelsteenacties, heeft de speler nog een tweede actie tot zijn beschikking: het bouwen van één van de gebouwen op het eigen gebouwen speelbordje. Dit zijn er zes, en eenmaal gebouwd bieden ze leuke voordelen, zoals extra goud of kamelen, of het plaatsen van een extra goederenblokje in een bazaar. Bovendien leveren de gebouwen punten op; vanaf het derde gebouw 5, en de laatste zelfs 10, zodat een vol gebouwenbordje goed is voor 25 punten.
x
x De volgende speler is nu aan de beurt voor het kiezen van een actie maar hij mag geen etage kiezen die een eerdere speler al heeft gekozen, zodat de keuzes met iedere volgende speler steeds beperkter worden. Wanneer iedere speler zijn acties heeft uitgevoerd, is de dag ten einde en breekt een volgende aan met een nieuwe startspeler. Na een week wordt er afgerekend: de bazaars leveren zoveel punten op als ernaast staat aangegeven, maar alleen als alle huisjes bevoorraad zijn.



Vervolgens wordt de karavaan afgerekend: deze bestaat uit drie rijen, en een speler krijgt punten gelijk aan het aantal van zijn goederen, vermenigvuldigd met de hoogste rij, waarin hij vertegenwoordigd is. Heeft een speler bijvoorbeeld twee blokjes op de onderste rij, dan krijgt hij 1x2 punten; heeft hij ook nog een blokje op de rij erboven dan heeft hij in totaal 3 blokjes en mag dit vermenigvuldigen met 2. In tegenstelling tot de goederen in de bazaars die worden weggenomen, blijven de goederen op de kamelen liggen.
x
Bazaars bevoorraden, gebouwen neerzetten, de opzichter in de gaten houden en de karavaan niet veronachtzamen, je kunt het maar druk hebben als Perzisch koopman. Tenslotte is er ook nog de mogelijk om met actiekaartjes die op elk willekeurig moment tijdens de eigen beurt mogen worden uitgespeeld de eigen nering ten positieve te beïnvloeden. Deze kaartjes zijn altijd lucratief, zoals een extra goederenblokje mogen leveren, extra geld krijgen, of punten voor geld, en de kaartjes zijn te krijgen als mogelijke dobbelsteenactie of - als het bijbehorende gebouw is gebouwd - na verzending van goederen naar de karavaan.

Yspahan speelt vlot, plaatst de speler regelmatig voor lastige keuzes, en dan moeten er ook nog ‘resources gemanaged’ worden. Wie van stevige interactie houdt, zal dit echter elders moeten zoeken. Natuurlijk kunnen de spelers elkaar dwars zitten via de opzichter, maar er zijn in totaal maar 21 acties in het spel, en dan wordt dit dwarszitten wel erg kostbaar. Het leukste is wellicht nog om als startspeler de maximaal twaalf dobbelstenen op tafel te smijten; op zoek naar de ‘Grote Straat’…
x
x
Yspahan biedt verschillende wegen naar de overwinning. Er kan volop gespeeld worden op het vullen van de bazaars, of op het zoveel mogelijk bouwen. Via de opzichter de karavaan vullen vereist wat meer ervaring, maar dit kan zeker lucratief zijn. Verwacht echter niet teveel tactische diepgang; een slechte worp van de dobbelstenen kan danig roet in de Perzische prak gooien. De overwinnaar zal zijn overwinning dan ook toekennen aan geweldig inzicht, terwijl de rest zijn verlies zal wijten aan ‘dobbelsteenpech’. Voor spelers die van diepgang houden moeten de dobbelstenen als een gruwel overkomen; de gelegenheidsspeler vindt hier juist onbekommerd plezier - maar allebei kunnen ze wel enige tactiek in het spel kwijt.
x
In de korte tijd van haar bestaan heeft uitgever Ystari al een behoorlijke naam opgebouwd, voornamelijk door het door velen vereerde en sommigen verguisde ‘Caylus’. ‘Yspahan’ is een flink tandje lichter uitgevallen, en valt hiermee in de categorie familiespelen. De concurrentie is echter niet alleen in de spellenschappen groot, ook bij een spellenavond als er gekozen moet worden welk spel er op tafel komt, is het een gedrang van jewelste. Wanneer dan na de eerste paar opwindende potjes het nieuwe eraf is, moet gevreesd worden dat het hardnekkige woestijnstof zich op de doos vastzet.
© 2007 Edwin van de Sluis

Yspahan, Sébastien Pauchon, Ystari Games / Huch & friends / Rio Grande Games, 2006 - 2 tot 4 spelers vanaf 8 jaar, 45 - 60 minuten

x
x
x