xxxx xxxx

Gonzaga
Auteur: Guglielmo Duccoli
Uitgever: Abacussspiele
Jaar: 2009

recensie door
x

'Met gemodelleerde speelstukken van kunststof”, staat op de achterkant van de doos. Eh, is dat bedoeld als aanbeveling? Pas na opening van de overvolle doos blijkt dat we hier toch wel met een speciaal geval van doen hebben: vier maal twaalf van die speelstukken, van stevig formaat, die bedoeld zijn om op de bijgevoegde kaart van Europa te plaatsen.
De naam van het spel verwijst naar de Italiaanse familie die 400 jaar lang in Noord Italië de dienst uitmaakten; dat moet Imperio Berlusconi nog maar eens zien waar te maken! De spelers volgen dit voorbeeld door hun eigen invloedssfeer in Europa zo groot mogelijk te maken. Europa wordt in Gonzaga voorgesteld door een lekker groot bord dat een Middeleeuws Europa laat zien, opgedeeld in zes regio’s: Hispania, Italia, Germanica, Britannica, Francia, en Europa Orientalis. Het bord is ook nog eens opgedeeld in zeshoekjes. Iedere regio heeft vier zeshoekjes gemarkeerd als een gewone stad, en vier als havenstad.
x
Ieder van de twee tot vier spelers krijgt de beschikking over twaalf plastic speelstukken in zijn spelerskleur, een setje kaarten en een zestal plastic ringen die op een dun eigen spelersbordje geplaatst worden. Met de speelstukken kunnen drie of vier aangesloten plekken op het bord worden bedekt. De stukken zijn alle verschillende van vorm. Kaarten bepalen welke speelstuk waar en hoe geplaatst gaat worden, eventueel met gebruik van de ringen.
x
De kaartenset van ieder speler bestaat uit vier verschillende soort kaarten: twaalf kaarten die de ieder één van de speelstukken laat zien, de zes regiokaarten, drie actiekaarten, en een koningskaart. De speelstukkaarten worden bij begin van het spel door ieder speler geschud, en gedekt klaar gelegd. Tenslotte krijgt iedere speler bij begin van het spel nog een geheime opdrachtkaart, met daarop zes steden die door een speelstuk bedekt moeten zien te worden.
x
x
Gonzaga wordt gespeeld in zeven tot twaalf ronden. Iedere ronde bestaat uit vier fases. Het bepalen van het speelstuk, en bedenken waar en hoe deze geplaatst gaan worden nemen de eerste twee fases in beslag. Daarna wordt bepaald wie als eerste ook echt mag plaatsen, en de bijbehorende punten mag incasseren door de steden te bedekken met de speelstukken. Dit levert een tot drie punten per stad op. Heeft een speler drie havensteden van dezelfde soort veroverd, dan levert dit direct tien punten op. De geheime opdrachten worden aan het eind van het spel afgerekend. Dit kan nog een bonus van maximaal 35 punten opleveren, indien alle zes de steden bezet zijn. Wie tenslotte ook nog de langst aangesloten keten van speelstukken heeft, krijgt nog eens 15 punten!
De eerste fase bestaat uit het omdraaien van de bovenste kaart van de speelstukkaarten. Dat speelstuk wordt vervolgens uit de resterende verzameling opgezocht. Dit doen alle spelers tegelijkertijd. Ook de tweede fase, de planningsfase, voeren alle spelers tegelijkertijd uit.
x
Hierbij kiest iedere speler de regio uit waar, en de manier waarop het speelstuk geplaatst gaat worden. Heeft iedere speler bepaald waar en hoe ingezet kan worden en de desbetreffende kaarten blind op zijn speelbordje geplaatst, kan de derde fase worden afgehandeld. Deze is volgorde-afhankelijk. Alle spelers draaien tegelijkertijd hun gekozen kaarten om. Als eerste mag de speler die zijn koningskaart bij zijn andere kaarten heeft uitgespeeld.
x
Vervolgens wordt gekeken welke speler actie A heeft gekozen. Daarna volgen de spelers met actie B en C. Kan of wil een speler zijn speelstuk niet plaatsen, bijvoorbeeld doordat een andere speler in dezelfde regio hem net te vlug of was, dan kan hij dit als alternatief aan de kerk offeren wat hem drie punten oplevert. Met actie C kan een speler in plaats van het getoonde speelstuk ook een of twee ringen in de gekozen regio plaatsen. Dit mag ook op het speelstuk van een andere speler. Zodoende kan alsnog een stad bezet worden die nodig is voor de eindbonus, maar al door een andere speler bezet was.
x

Na het plaatsen van het speelstuk of de ringen krijgt de speler de gescoorde punten voor de bedekte steden en eventueel de havenstadbonus. De uitgespeelde kaarten worden aan de kant gelegd; deze mogen pas na de volgende ronde weer gebruikt worden. Zodoende kan dus niet twee ronden achter elkaar dezelfde actiekaart of regiokaart gespeeld worden!
Vanaf de zevende ronde wordt aan het begin van de ronde gekeken of dit de laatste ronde wordt. Dit is het geval als het aantal onbezette steden onder een bepaald minimum is gekomen. Zo niet dan wordt er gewoon doorgespeeld, desnoods tot alle twaalf speelstukken geplaatst zijn. Aan het eind worden nog de bonussen voor de geheime opdrachten en de langste keten uitgereikt. De speler met de meeste punten mag zich tot Koning van Europa laten kronen!
x
x
x

Gonzaga speelt leuk. De regels zijn snel uitgelegd, en het kan lekker vlot worden gespeeld, terwijl het genoeg lastige keuzes biedt: nu de zekere punten of wellicht straks meer? Al spelend komen dan snel de overige, subtielere, aspecten boven: de kracht van de koningskaart om als eerste in een ronde te mogen spelen, en de mogelijkheden van de ringen om alsnog de langste keten van speelstukken te behalen.

x
De vlotheid komt voornamelijk doordat iedereen tegelijk de planningsfase uitvoert. Met twee spelers is Gonzaga een beetje 'laf': er is genoeg ruimte, zodat het behalen van de maximale eindbonus niet zo lastig is, ook al omdat de kans vrij groot is dat de andere speler een totaal andere opdracht heeft. Met vier spelers is die kans zo goed als nul, en wordt er flink gevochten om de beste plekken. Dan valt ook op dat er uiteindelijk niet zo heel veel te plannen is: het speelstuk wat geplaatst moet worden wordt willekeurig bepaald, terwijl er maar twee mogelijk acties zijn. Met drie spelers schijnt de balans tussen planning en chaos nog het best in evenwicht te zijn.
x
De spelelementen van Gonzaga zijn niet nieuw te noemen, de uitvoering met de plastic speelstukken is dat wel. Qua vormgeving vloeken deze in hard, fel gekeurd, plastic uitgevoerde stukken nogal met het stemmig uitgevoerde bord, maar het is duidelijk een compromis tussen spelfunctionaliteit en vormgeving die in het nadeel van de laatste is uitgevallen.
x
Is 'Gonzaga' een spel om iedereen aan te bevelen? Niet helemaal. Vooropgesteld dat dit typisch een familiespel is, is het bij de planningsfase wel handig om een mentaal beeld te hebben hoe het desbetreffende speelstuk geplaatst kan worden. De ervaring leert dat dit niet triviaal is. Terwijl je bij sommige andere spellen straffeloos even mag proberen of het past, is dit bij 'Gonzaga' uit den boze omdat hiermee de plannen aan de anderen bekend worden. Deze mentale exercitie is niet voor iedereen weggelegd.
© 2010 Edwin van de Sluis

Gonzaga, Guglielmo Duccoli, AbacusSpiele, 2009 - 2 tot 4 spelers vanaf 8 jaar, 45 minuten
Gortdroog technisch legspel dat geen enkele spanning teweegbrengt
Achter het plastieken uiterlijk gaat een prettig spelend familiespel schuil
x
x
x