xxxx xxxx

Hamburgum
Auteur: Mac Gerdts
Uitgever: Eggertspiele / Hutter Trade
Jaar: 2008


recensie door

x
In de zeventiende eeuw was Hamburg de grootste en meest welvarende stad van Duitsland. De spelers vertegenwoordigen Hamburgse families die van de welvaart willen profiteren. We handelen in bier, suiker en textiel, verschepen dit met onze eigen vloot, en proberen zo geld te verdienen voor ons uiteindelijke hogere doel: doneren aan de kerk! Pardon, doneren aan de kerk? Niet: rijkdommen vergaren, landhuizen en andere tekenen van welvaart aanschaffen, fabrieken exploiteren, andere landen domineren en meer van dat soort? Nee, het waren andere tijden, en status verwierf je mede door het doen van prestigieuze donaties aan de kerk: marmeren zuilen, gouden decoraties, glas in lood, protserige spreekgestoeltes, enorme kandelabers... Wie bijvoorbeeld de Sint Pieter wel eens van binnen heeft bekeken kan zich er wellicht een voorstelling van maken.
x
Het bord toont Hamburg, opgedeeld in zes wijken en een havengebied. In de stad kunnen de spelers iedere beurt een van zeven verschillende acties uitvoeren. De acties selecteren ze op een rondel zoals we dat al kennen uit Imperial. De spelers mogen gratis drie stappen over het rondel lopen, maar tegen betaling van overwinningspunten mogen ze nog extra stappen bijkopen.
x
x Wie de actie ‘suiker’, ‘bier’ of ‘textiel’ kiest, mag een goederenblokje van het betreffende soort pakken en voor zich neerleggen. Voor ieder productiegebouw van de juiste soort produceer je een blokje extra.
xx
Met de actie ‘handel’ kunnen de spelers ofwel hun goederen verschepen en daar geld voor incasseren, ofwel hun geld gebruiken om grondstoffen te kopen. Wie kiest voor het verschepen mag met ieder schip wat hij bezit één soort goederen verschepen. De capaciteit van het schip is 1, 2 of 3 goederen, afhankelijk van de baai waarin het schip zich bevindt. De waarde van de goederen is in het begin van het spel gelijk, maar de wet van vraag en aanbod wordt natuurgetrouw gevolgd: voor ieder productiegebouw dat er gebouwd wordt, daalt de prijs van het betreffende goed. Wie daarentegen kiest voor het kopen van grondstoffen, kan naar keuze hout, steen en kerkklokken aanschaffen. Hoe meer je tegelijk koopt, des te duurder het wordt: één willekeurige grondstof kost 20 taler, drie willekeurige grondstoffen kosten al 100 taler, en tien grondstoffen zelfs 600 taler!
xx
De actie ‘werf’ maakt het mogelijk om schepen te bouwen voor een hout per stuk. De nieuwe schepen komen in baai 3 terecht; als baai 3 vol is worden de schepen doorgeschoven naar baai 2, de schepen uit baai 2 gaan dan naar baai 1, en de schepen uit baai 1 gaan vervolgens terug naar de eigenaar. Een baai kan zoveel schepen bevatten als er spelers meedoen.
xx
Met de actie ‘raadhuis’ kunnen de spelers gebouwen bouwen. Alle gebouwen kosten 1 hout en 1 steen. De speler legt het gekochte gebouw voor zich neer, en op het speelbord legt hij een burger in zijn kleur neer op een van de miniatuur-afbeeldingen van het zojuist gekochte gebouw in een wijk naar keuze. Maar: de burger moet wel geplaatst worden op een bouwplaats aangrenzend aan een kerk waar de speler al een donatie heeft gedaan, of aangrenzend aan een ander eigen gebouw. Als een speler eenmaal de vijfde en laatste donatie aan een kerk heeft gedaan, valt voor hem deze restrictie weg: hij mag vanaf dat moment overal op het bord bouwen.




Er zijn productiegebouwen voor bier, suiker en textiel die de speler een extra blokje van dit goed opleveren als hij de betreffende actie kiest. Verder is er de koopman, die 100 taler oplevert direct bij het bouwen, of de kapitein, waarbij de speler direct een eigen schip en een ‘Vliegende Hollander’ (neutraal schip) in de haven mag zetten. Ook is er een stapel met ambtsgebouwen; die leveren afhankelijk van een aantal criteria geld op: bijvoorbeeld 10 taler voor iedere burger in de stad, of 10 taler voor iedere donatie aan de kerk.
xx
xx
Maar nu de meest belangrijke actie: doneren aan de kerk! In ieder van de zes wijken staat een kerk, die in vijf donaties gebouwd wordt. De donaties hebben vaste kosten, variërend van 1 steen voor de eerste donatie tot 1 steen, 1 hout, 1 kerkbel, en 10 taler per eigen burger in de stad  voor de laatste donatie. Een speler mag in zijn beurt zoveel donaties doen als hij kan betalen, maar per beurt wel allemaal aan dezelfde kerk. Als beloning krijgt hij per donatie een fiche waarmee prestigepunten te verdienen zijn, en dit is waar het allemaal om draait in het spel.
xx
Afhankelijk van het soort fiche zijn er punten te verdienen voor het aantal burgers in een wijk, het aantal schepen op het bord, het aantal gebouwen van een bepaalde soort, of het aantal eerder verzamelde donatiefiches. Een speler mag zijn donatiefiches bewaren totdat hij er twee van dezelfde soort heeft, zoals bijvoorbeeld twee fiches die punten geven voor het aantal burgers in een wijk. Op dat moment moet hij een van die fiches omdraaien en de punten bijtellen op de lijst. Het andere fiche mag open blijven liggen, zodat het gewaardeerd kan worden op een gunstiger moment, bijvoorbeeld als de speler later in het spel meer burgers in de betreffende wijk heeft.
xx
Het spel is afgelopen als alle zes de kerken af zijn. De nog niet gewaardeerde donatiefiches worden dan alsnog gewaardeerd, en voor overgebleven grondstoffen, geld en goederen krijgen de spelers nog wat restpunten. De speler met de meeste prestigepunten wint het spel.
xx
xx
xx
Het eerste wat opvalt bij het spelen van Hamburgum is dat je al snel de automatische piloot in kan schakelen: goederen produceren, goederen verkopen, grondstoffen inkopen, donatie bij de kerk doen, opnieuw goederen produceren, et cetera. Slechts af en toe wordt een tussenstop gemaakt om een gebouw of een schip te bouwen. Het spel gaat dan razendsnel en komt wat mechanisch over, alsof er eigenlijk geen beslismomenten zijn, maar je elke beurt maar één logische optie hebt die je razendsnel kan uitvoeren.
xx
De eerste speler die een donatie aan een kerk doet krijgt altijd het donatiefiche dat standaard vijf punten waard is; bij de volgende vier donaties mag de donateur in kwestie een donatiefiche uitkiezen uit de overgebleven exemplaren. Die leveren vrijwel altijd meer dan vijf punten op, wat het dus minder aantrekkelijk maakt om de eerste donatie te doen. De verschillen in de kosten tussen de opeenvolgende donaties zijn te klein om daarvoor te compenseren. De overige vier donatiefiches zijn vergelijkbaar in het aantal punten dat je ermee kan behalen; het komt maar zelden voor dat een bepaald fiche voor één speler zo gunstig is, dat zijn medespelers moreel verplicht zijn dit voor zijn neus weg te kapen. Het lijkt in eerste instantie tactischer dan het in de praktijk is.
xx
Hetzelfde geldt voor de gebouwen: ha, snel het laatste suikerproductiegebouw voor iemands  neus wegkapen! Ach, dan neemt de ‘getroffen’ speler toch gewoon een bierproductiegebouw. Het maakt allemaal niet zo veel uit. En dan het plaatsen van de burgers op het bord: door de bouwrestrictie waarbij een speler alleen mag bouwen aangrenzend aan een kerk waar hij al een donatie heeft gedaan, of aangrenzend aan een eigen gebouw, lijkt het alsof je elkaar door slim te bouwen kan blokkeren op het bord, maar in de praktijk is het netwerk in de stad zo vertakt, en kan je zo veel verschillende kanten op, dat je eigenlijk altijd je gewenste gebouw wel ergens kwijt kan.
xx
Wat de uitvoering betreft is er op Hamburgum weinig aan te merken; de meeste informatie staat duidelijk op het bord, en er zitten goede, complete overzichtskaartjes bij. De stukjes leem, houten scheepjes en echte kerkbelletjes dragen ook bij aan de sfeer. Een minpunt is dat de zes verschillende wijken op het bord gescheiden worden door wel erg subtiele gekleurde lijnen, die door de drukte op het bord lastig te zien zijn.
xx
De gesuggereerde tactiek wordt in Hamburgum niet geheel waargemaakt, regelmatig overheerst het gevoel dat het niet uitmaakt wat je precies doet, welk gebouw je koopt, waar je het neerzet, welk donatiefiche je kiest et cetera. Op het strategische vlak biedt Hamburgum niet genoeg voor de twee uur die je er mee bezig bent. Aan de positieve kant werkt het systeem met de rondel prima, en speelt het lekker soepel; het zijn wel twee léuke uren.
© 2008 Barbara van Vugt

Hamburgum, Mac Gerdts, Eggertspiele / Hutter Trade, 2008 - 2 tot 5 spelers vanaf 12 jaar, 75 tot 90 minuten


Steen hout steen hout geld klok kerk
Met betere vormgeving zou er een half punt zijn bijgekomen
x
x
x